درس هفدهم
آخرين شريعت و اصلاح جهاني
در اين درس آشنا مي شويم با:
1. جايگاه و اهميت هدايت الهي و رسالت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله در برابر ساير نعمتهاي خداوند.
2. انحطاط مردم در دوران جاهليت و تحول زندگي آنان در سايه رسالت پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله.
3. نقش ايمان و تقوا در تبديل دشمني و تفرقه به الفت و برادري.
4. تصوير قرآن کريم از فرد و جامعه اسلامي و آينده آن.

آيات درس را قرائت کنيد.
سوره آل عمران آيه102و103و164
سوره فتح آيه29

به کمک معناي کلمات زير آيات درس را ترجمه کنيد.
حَقَّ تُقاتِهِ ي: آن گونه که شايسته تقوا داشتن در پيشگاه اوست.
لَا تَمُوتُنَّ: مبادا بميريد
شَفا: کنار، لبه
أَنقَذَ: نجات داد
مَنَّ: منت نهاد
سيما: نشانه، علامت
شَطأ: جوانه، شاخه کوچک
ازَرَ: نيرو و قوت داد
إستَغلَظَ: سخت و ستبر شد
إستَوَي: راست و استوار ايستاد
سَوق: جمع ساق، ساقه ها، شاخه ها
يُعجِبُ: به شگفت مي آورد
زُرَّاع: جمع زارع، کشاورزان
يَغيظَ: به خشم آورد

بيان آيات
نعمتهاي الهي بر بندگان او بسيار زياد است، آن قدر که اگر افراد بشر بخواهند به شمارش آنها بپردازند از عهده بر نيايند.
/پاورقي 1. وَ إِن تُعَدُّوا نِعمَتَ اللهِ لَا تُحصُوهَا، ابراهيم آيه 34. /
خداي رحمان از ميان تمامي نعمتها تنها در يک چيز آن هم فقط بر بندگان مؤمن منت گذارده است و آن بعثت پيامبر اسلام است. خداي منان با تأکيد فراوان بر مؤمنان منت مي گذارد که از ميان آنان پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله را به رسالت بر انگيخته است، تا او آيات الهي را در بر مردم بخواند و آنها را پاکيزه سازد و کتاب و حکمت را به ايشان بياموزد و ضلالتها را از صحنه زندگي آنان محو سازد. قران کريم به مسلمانان دستور مي دهد که حريم توحيدي را پاس بدارند و در پيشگاه ربوبي تقوا پيشه سازند و همگان به اين ريسمان الهي چنگ زنند و راه تفرقه نپويند. سفارش مي کند که نعمتهاي الهي را که با نزول قرآن بر آنان ارزاني شده به ياد آورند و فرموش نکنند که بيشتر در دشمني با يکديگر روزگار مي گذراندند، و با اين نعمت الهي رسول اکرم صلي الله عليه و آله و قرآن کريم بود که دشمني آنان به برادري تبديل شد. به ياد آورند که در لبه پرتگاه بودند، پرتگاهي به حفره آتش، خدايشان به برکت همين نعمت نجاتشان بخشيد. تاريخ از دشمنيهاي اعراب با يکديگر و کينه توزي هاي آنها در عصر جاهليت به تفصيل سخن گفته است. پيش از ظهور اسلام، بيشتر کشورها و سرزمينها وضعيتي به سامان داشتند. کشور هاي قدرتمند آن روزگار، در آتش ستم حاکمان و اختلاف طبقاتي مي سوختند و قشر ضعيف جامعه در محروميت و فشار شديد به سر مي بردند، تا آنجا که درباره ايران باستان نوشته اند که حتي تحصيل علم، ويژه گروه خاصي بود و عموم مردم از حق فراگيري دانش محروم بودند. در سرزمين حجاز بي ساماني در اوج خود بود، مردم اين سرزمين بيشتر به صورت قبيله اي زندگي مي کردند و روزگار را از طريق غارت و چپاول مي گذراندند. از اين رو دشمني و جنگ و کشتار در ميان قبيله ها امري طبيعي بود. انحطاط تا بدان حد بود که کاخ افتخارات خود را بر پايه قتل و غارتهاي پدران و گذشتگان خويش بنا مي ساختند. (اوس) و(خزرج) دو طايفه از مردم مدينه بودند که بيش از يک قرن با يکديگر دشمني داشتند. هيچ کدام از دست ديگري آرام و قرار نداشت، تا اينکه خداوند به برکت قرآن و پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله بين آنان الفت و برادري برقرار نمود. نزول قرآن نه تنها بينش صحيح و اعتقاد و ايمان به حقيقت را بر مردم ارزاني داشت بلکه فرهنگ اجتماعي آنان را نيز کاملا تغيير داد. ملتي که در نهايت درجه سقوط و انحطاط بود، به چنان عزت و عظمتي دست يافت که خود راهگشاي سعادت براي ديگر ملتها شد. شعارشان اين بود که ما به سرزمين هاي ديگر مي رويم تا انديشه توحيدي اسلام را بدانان برسانيم. لِنُخرِجَ العِبادَ مِن عِبادِةِ العِبادِ إِليَ عِبَادَةِ اللهِ و...
/پاورقي 2. عبارت فوق توسط سردار سپاه اسلام به سردار سپاه ايران گفته شده است. سردار سپاه ايران گفت: شما همان ملت نبوديد که؟ پاسخ داد: آري! اما خداوند با بعثت پيامبر اسلام ما را دگر گون ساخت. پرسيد: هدف شما از آمدن به اينجا چيست؟ که پاسخ را شنيد./
جامعه اسلامي به حقيقت چهره اي ممتاز دارد. روابط مردم در آن از روي مهر و صميميت است، و رحمت و محبت بر آن حاکم مي باشد. تفکر مردم در اين جامعه توحيدي است و فرهنگ اجتماعي در مسير تقوا و معنويت است، بدانسان که فضيلتها در آن رشد مي کند و رذيلتها از ميان مي رود. قرآن کريم چهره جامعه اسلامي را به عنوان همراهان رسول خدا صلي الله عليه و آله ترسيم نموده و کيفيت رشد و تکامل آنان را به نمايش گذارده است. در جامعه اسلامي الگوي کامل و شايسته رسول الله است.
/پاورقي 3. احزاب آيه21: لَقَد کَانَ لَکُم فِي رَسُولِ اللهِ أُسوَةٌ حَسَنةٌ./
آنان که پيروان واقعي پيامبر هستند در برابر کفار و اهل باطل شديد استوارند، اما روابط بين خود را بر اساس رحمت و مهر شکل مي دهند و با صفا و صميميت با يکديگر بر خورد مي کنند. خداي خويش را با رکوع و سجود عبادت مي کنند، فضل الهي را خواهانند و رضوان او را مي جويند، در چهره آنان اثر خضوع و سجود در پيشگاه ربوبي نمايان است. آنان در رشد و کمال، بر اساس پيروي از برنامه الهي چنان شتابان به پيش مي روند که موجب شادي قلب پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله مي شوند؛ چونان کشتي که از خاک سر بر آورد، رشد نمايد، استحکام يابد و بر ساق خيش تکيه کند تا آنجا که کشاورزان از چنين رشدي به شگفت آيند.
/پاورقي 4. فتح آيه 29./
ايمان اين مؤمنان و پيدايش جامعه توحيدي از چنان اهميتي بر خوردار است که خداوند از پيش، ظهور آنان را در تورات و انجيل داده است. /پاورقي 5. برداشت از همان آيه./

پرسش
1. کدام نعمت است که خداوند در ارزاني آن بر بشر منت گذارده و از آن چه نتيجه اي گرفته مي شود؟
2. وضعيت جامعه حجاز، پيش از ظهرو اسلام از نظر فرهنگي و فکري چکونه بوده است؟
3. در تورات و انجيل چه مثلي براي مؤمنان همراه پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله آمده است؟
4. وعده مغفرت و اجر عظيم در قرآن براي کدام گروه از مسلمانان است؟
5. در آيات درس براي پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله سه وظيفه بيان شده است آنها کدامند؟

پژوهش
1. با مراجعه به کتابهاي تاريخي مانند خدمات متقابل اسلام و ايران، جهان در عصر بعثت و... وضعيت اجتماعي مردم ايران قبل از اسلام را ارزيابي نماييد.
2. با مراجعه به تفسير نمونه در ذيل آيه 103 آل عمران، مواردي از انحطاط مردم قبل از اسلام را از زبان مورخان و صاحب نظران بنويسيد.