درس سوم
قرآن و فلاح انسان
در اين درس آشنا مي شويم با:
1. فلاح و سعادت انسان از ديدگاه قرآن کريم
2. نقش ايمان و عمل صالح در دستيابي به فلاح
3. اهميت و جايگاه نماز در بين اعمال صالح
4. ديدگاه قرآن درباره زندگي انسان و نقش دنيا در تربيت و آزمون او

آيات درس را قرائت کنيد
سوره عصر آيه 1و2 و3
سوره مؤمنون آيه1الي11
سوره بقره آيه1الي5

به کمک معناي کلمات زير، آيات درس را ترجمه کنيد
أَفلَحَ: رستگار شد.
لِفُروجِهِم حَافِظُونَ: دامن خويش را حفظ مي کنند.
مَا لَکَ أَيمَانُهُم: کنيزانشان
غَيرُ مَلوُمِينَ: مورد نکوهش نيستند.
إِبتَغي: خواست، طلب کرد
مَنِ ابتَغَي: هر کس بخواهد، هر کس طلب کند.
العَادوُنَ : تجاوزگران

دونکته:
1. (من) به معناي (هرکس) و (کسي که) گاهي به صورت جمع (کساني که) معنا مي شود؛ اين حالت از ساير قسمتهاي جمله مشخص مي شود.
2. (من) به معناي (هرکس) از ادوات شرط است. فعل ماضي پس از ادوات شرط مضارع معنا مي شود.

بيان آيات
از مهمترين و حساس ترين مسائل هر انساني آن است که سعادت و فلا ح او و به طور کلي فلاح انسان در چيست؟ چه راهي را بايد بپويد و چه عملي را انجام دهد تا به اين فلاح و رستگاري نايل آيد؟ قرآن کريم در اين باره به روشني بيان کرده است که رستگاري آدميان در گرو دو چيز مي باشد و آن ايمان و عمل صالح است؛ به گونه اي که انسان بدون اين دو، در خسران دائمي خواهد بود. ايمان يعني اعتقاد به خداوند و پذيرش مسائل مربوط به عالم غيب مانند ملائکه و اعتقاد به پيامبران و لزوم اطاعت از آنها و اعتقاد به جهان آخرت و...
وَالمُؤمِنُونَ کُلٌ ءَامَنَ بِالله وَ مَلاَئکِتَهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَينَ أَحَدٍ مِن رُسُلِهِ
/پاورقي 1. بقره آيه 285. /
و پس از ايمان، انجام عمل صالح و کارهاي شايسته، شرط لازم براي دستيابي به رستگاري است. قرآن کريم در آياتي از سوره مؤمنون که در اين درس آمده درباره اعمال صالح سخن گفته است. نکته قابل توجه آن که قرآن اولين عمل صالح مؤمنان را خشوع در نماز معرفي مي کند و آخرين سخن هم محافظت بر نماز است. گويا کارهاي شايسته بايد با نماز آغاز شود و به نماز هم پايان پذيرد؛ و بدين شکل نماز مهمترين عمل معرفي مي شود. پس از نماز چند مسأله ديگر بيان شده، که گويا اساس و بنيان زندگي ايماني هستند. اين امور عبارت اند از:
1. روي گردان بودن از لغو و بيهودگي که خود لازمه حيات طيب انساني و رمز موفقيت اوست.
2. پرداخت زکات، که از اساسي ترين معيار هاي برقراري عدالت و حق در احتماع است. البته مسأله زکات به عنوان طهارت نفس نيز مي تواند مورد نظر باشد.
3. حفظ دامن که سلامت ايمان مؤمن و قداست حريم اجتماع، بدون آن ميسر نيست.
4. وفاي به عهد، که مبناي اعتماد و روابط صحيح مردم در جامعه است و بدون آن هيچ امر اجتماعي استقرار و دوام نمي يابد.
مراد از رستگاري انسان در قران کريم همانا خشنودي خداي رحمان از او و دست يافتن به بهشت رضوان و جاويد ماندن در آن است. از اين رو قرآن دست يافتن به بهشت را (فوز عظيم) مي داند.
بنابر آنچه گذشت، زندگي دنيا از ديگاه قرآن کريم، در حکم آموزشگاه يا مدرسه اي است که افراد بشر به نوبت بدان راه مي يابند، تا در آن، مورد تعليم و تربيت الهي قرار گيرند، و راه حق را که همان بندگي خداي سبحان است بپويند. در اين راستا همواره در معرض آزمون واقع مي شوند تا پس از گذارندن اين دوره و درسافت نمره و تعيين درجه براي زندگي ابدي از اين جهان خارج گردند، و با زنده شدن مجدد به صحنه حساب و کتاب قيامت وارد شوند؛و در پايان آنان که از آزمون رو سپيد بر آمده باشند، به بهشت جاويدان در آيند و روسياهان به کيفر دائمي دچار گردند. رو سپيدي انسان در قيامت در گرو آن است که در زندگي دنيا دو شرط را رعايت نمايد. اولاً، در مدرسه تربيتي انبيا شرکت کند و ثانياً، در عمل له رهنمود هاي شريعت الهي و انجام کارهاي خير مبادرت نمايد.
قيامت که بازار مينو نهند = منازل به اعمال نيکو دهند (سعدي)
در روايات اسلامي آمده است:(بِالدُّنيا تَحَرَزَ الأَخِرَةُ)
/پاورقي 2. ميزان الحکمه ج3، به نقل از بحار الأنوار و نهج البلاغه يعني به وسيله دنيا، آخرت به دست مي آيد./
و در نهج البلاغه مي خوانيم: دنيا مسجد اولياي خدا ، نماز خانه ملائکه خدا، فرودگاه وحي الهي و تجارتخانه اولياي خداست. اينان در اين خانه دنيا دحمت خداي را کسب مي کنند و در اين تجارت، بهشت سودي است که عايدشان مي شود.
/پاورقي 3. نهج البلاغه، حکمت126 صفحه 148./

پرسش
1. در قران کريم در مقابل(فلاح) چه واژه اي به کار رفته است؟
2. با توجه به آيات سوره عصر بيان نماييد که مکمل ايمان و اعمال صالح چه کاري است؟
3. چند مورد از اعمال صالح را که قرآن کريم نام برده است به خاطر داريد؟آنها کدامند؟

پژوهش
آيات19تا35 سوراه (معارج) را مطالعه نماييد، و با آيات سوره مؤمنون که در درس آمده است مقايسه کنيد. (مشترکات و اضافات را بنويسيد).