تجويد و الفباي عرب
معناي تجويد
تجويد در لغت، مترادف با كلمة - تحسين- به معناي - نيكو گردانيدن- مي‌ باشد، و در اصطلاح، عبارت است از قواعد و دستورهاي صحيح ادا كردن حروف از نظر مخارج، صفات و احكام آن.

فائده تجويد
با رعايت قواعد تجويد، قرآن همانگونه كه در آغاز اسلام خوانده و شنيده مي‌ شد، قرات مي‌ گردد و در نتيجه قرآن از تغيير و تحريف محفوظ مانده و همچنين آهنگ زيبا و دلنشين آن از بين نمي‌ رود.

الفباي عرب
هر حرفي داراي شكل، اسم و تلفّظي خاص مي‌ باشد.
در جزوة روخواني قرآن با شكلها و اسمهاي حروف آشنا شديد، در اين جزوه به ياري خداوند رحمان، با نحوة تلفّظ حروف عربي آشنا خواهيد شد ولي قبل از توضيح آنها به بررسي چند مطلب كه بي ‌ارتباط با شكلها و اسمهاي حروف نيست مي‌ پردازيم.

اقسام الف
الف در زبان عربي بر دو قسم است: 1. الف حركت ناپذير، 2. الف حركت پذير.
1. الف حركت ناپذير: بعد از حرف مفتوح قرار مي‌ گيرد و باعث دو برابر مدّ و كشش صداي فتحة آن مي‌ شود و لذا به آن -الف مدّي- مي‌ گويند، مانند:
كَانَ ـ دَعَا ـ عَلَامَاتٍ
2. الف حركت پذير: همان همزه است كه به صورت الف نوشته شده.
همزه از حروفي است كه در كتابت اوّليّه، شكل معيني نداشت در ابتداي كلمه‌ها به صورت الف و در وسط و آخر كلمه‌ها با توجه به حركت خود يا حرف ما قبلش به صورت -ا، و، ي- نوشته مي‌ شد، بعدها كه اين شكل -- براي همزه وضع گرديد براي راهنمايي قاري، آن را روي حروف مذكور قرار دادند؛ منتهي در مورد الف دو روش در پيش گرفته شد، برخي روش فوق را در پيش گرفتند و بعضي ديگر با متحرّك يا ساكن نوشتن الف، نيازي به اضافه كردن شكل جديد نديدند، مانند:
أَنْشَأْنَاهُنَّ ـ اَنْشَاْناهُنَّ

تعداد الفباي عرب
تعداد الفباي عربي را برخي 28 و بعضي ديگر 29 حرف مي‌ دانند.
اختلاف بر سر - الف مدّي- است، عده‌اي آن را يك حرف مستقل مي‌ دانند و بعضي ديگر بر اين عقيده‌اند كه - الف مدّي- صرفاً يك صداي كشيده مانند - واو و يا مدّي- مي‌ باشد و حرف مستقلّي به حساب نمي ‌آيد.

همزة وصل و همزة قطع
تلفّظ كلماتي كه ابتداي آنها ساكن باشد مشكل و يا غير ممكن است، براي سهولت و امكان‌پذير شدن تلفّظ چنين كلماتي از الفي به نام -همزة وصل- كمك گرفته مي‌ شود.
/پاورقي 1. دربارة علّت نامگذاري همزة وصل گفته‌اند - تَوَصُّلاً لِلنُّطْقِ بِها-، (توصّل در اينجا به معناي امكان پذير شدن مي‌ باشد)، با آوردن همزة وصل، نطق به ساكن امكان پذير مي‌ شود./
همزة وصل در ابتداي كلمه خوانده مي‌ شود ولي در وسط كلام خوانده نمي ‌شود، مانند:
اًدْخُلُوا ـ ياقَوْمِ ادْخُلُوا
در مقابل همزة وصل، همزة ديگري است به نام همزة قطع كه در ابتدا و وسط كلام خوانده مي‌ شود، مانند:
اَرْسَلْنا ـ لَقَدْ اَرْسَلْنا
نحوة خواندن همزة وصل در ابتداي كلمه‌ها
همزة وصل در آغاز فعل و اسم و حرف مي‌ آيد.
در حروف: همزة - ال- تعريف هميشه مفتوح مي‌ باشد، مانند:
الشَّمْس، الْقَمَر كه خوانده مي‌ شوند اَلشَّمْس، اَلْقَمَر
در اسما: هميشه مكسور مي‌ باشد، مانند:
ابْن، اسْم كه خوانده مي‌ شوند اِبْن، اِسْم
در افعال: با توجه به دوّمين حرف بعد از همزه، اگر مفتوح يا مكسور بود با كسره و اگر مضموم باشد با ضمّه خوانده مي‌ شود، مانند:
افْتَحْ، اضْرِبْ، انْصُرْ كه خوانده مي‌ شوند اِفْتَحْ، اِضْرِبْ، اُنْصُرْ
نحوة علامت گذاري همزة قطع و وصل در قرآنها
در بعضي از قرآنها براي راهنمايي قاري، روي الف همزة قطع، همزة (أ) و روي الف همزة وصل، صاد كوچكي (ا) قرار داده‌اند و در بعضي ديگر از قرآنها، الف همزة قطع را با علامت مربوطه خودش و الف همزة وصل را بدون علامت نوشته‌اند، مانند:
أَتَي أَمْرُاللهِ ـ اَتي اَمْرُاللهِ

تمرين:
كلمه‌هايي كه داراي همزة وصل است، يكبار با كلمة قبل و بار ديگر به طور جداگانه بخوانيد:
وَاسْتَكْبَرَ ـ وَالْقَمَرِ ـ فَاسْتَشْهِدُوا ـ هُوَ الْهُدي ـ فَارْزُقُوهُمْ ـ وَاتَّقُوهُ ـ وَابْتَلُوا الْيَتامي ـ فَاسْتَفْتِهِمْ ـ فَقَدِافْتَري ـ لَقَدِ اسْتَكْبَرُوا ـ قيلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ ـ وَلا تُخْسِرُوا الْميزانَ ـ وَاكْسُوهُمْ ـ اَرَدْتُمُ اسْتِبْدالَ ـ وَاخْشَوْنِ ـ مِنَ الْكِتابِ.