Warning: include(../header.php): failed to open stream: No such file or directory in D:\Hosting\Ommolketab.ir\public_html\lin-learning\7.2.1.php on line 4

Warning: include(): Failed opening '../header.php' for inclusion (include_path='.;C:\php\pear') in D:\Hosting\Ommolketab.ir\public_html\lin-learning\7.2.1.php on line 4
ام الكتاب | آموزش قرآن كريم

آموزش قرآن کریم

آموزش قرآن، آموزش دستگاه و مقامات، مقامات عربمتد اول آموزش مقامات عرب

آشنايي با دستگاه هاي موسيقي در عرب
در تلاوت قرآن از هفت مقام اصلي و گوشه هاي انها استفاده مي شود که بصورت خلاصه در عبارت صنع بسحر گنجانيده شده اند.
ص: مخفف مقام صبا – ن: نهاوند- ع: عجم- ب: بيات- س: سه گاه- ح: حجاز و – ر: مخفف مقام رست مي باشند.
هر چند بعضي مقام چهار گاه را هم مقام مستقلي دانسته و در نتيجه به هشت مقام اصلي قائل گرديده اند.
در اينجا اشاره بسيار کوتاهي به اين مقامات و بعضي فروعات آن خواهيم نمود.
مقام (Gamme) يک طرح کلّي و الگويي است براي آفرينش نغمات و ملودي ها. اگر با يک نگاه کلي بنگريم مي توانيم مفاهيم مقام، نغمه، لحن، آواز، دستگاه، گام و موارد مشابه آن را در يک تعريف کلي بگنجانيم، اگر چه در تعريف اصطلاحات برخي از اين مفاهيم با ديگري تفاوت دارد. تمايز و تشخص هر مقام نتيجه تغيير حالات و کيفيات يک نغمه و ملودي و تفاوت هر مقام با مقام ديگر نتيجه اختلاف در تغيير مسافت ها و فواصلي است که بين درجات صوتي هر مقام نسبت به مقام ديگر وجود دارد. در موسيقي مقامي ايران (و شرق) فاصله 1 ديوان (اکتاو) را به 8 گاه تقسيم مي نمودند (از يگاه تا هشتگاه). بعد از حمله اعراب به ايران در صدر اسلام و همچنين در دوران سلطنت عثماني، اين فواصل و پرده ها به طور کامل به کشورهاي عربي و اسلامي منتقل گرديد و تا کنون نيز همان فواصل و پرده ها با نام هاي ايراني در فرهنگ موسيقي اين کشورها به چشم مي خورد. البته اين مطلب سبب انکار اصالت موسيقي عربي نخواهد شد. ترديدي نيست که وارثان امروز موسيقي عربي ضمن تأثير پذيري از فرهنگ و تمدّن ايراني و برخي تمدّن ها و جريان هاي فرهنگي ديگر در طول تاريخ، بر ميراث کُهن خود نيز تکيه داشته اند؛ ميراثي که بخشي از آن را بايد در تمدّن هاي باستاني عربستان جنوبي و بخش ديگري از آن را در تمدّن کهن مصريان ـ که در عصر کنوني طلايه دار موسيقي مقامي عرب مي باشند جستجو نمود.
در کتاب بهجت الروح آمده است: هر مقامي بر خلاف اهل رياضي از پيغمبري صلوات الله عليه پيدا شده ... حضرت ابوالبشر آدم صلي الله عليه و آله در مقام راست ربنا ظلمنا انفسنا ... مي گفتي و حضرت موسي عليه السلام در وادي ايمن در مقام عشاق ناله و مناجات کردي ...
ياد اين نکته هم خالي از لطف نيست که هر چند موسيقي مقامي عرب در رشد و بالندگي خود مرهون موسيقي ملّت هاي ديگر همچون ايرانيان بوده، اما امروز در ميان موسيقي هاي جهان داراي هويتي کاملاً مستقل مي باشد و در حال حاضر حتي از تحرّک و پويايي بيشتري نسبت به موسيقي مقامي ايران برخوردار است و به مرور جاي خود را در ميان موسيقي هاي جهاني باز نموده و صبغه بين المللي پيدا کرده است.

انتساب مقامات به پيامبران
در کتاب بهجت الروح آمده است: هر مقامي بر خلاف اهل رياضي از پيغمبري صلوات الله عليه پيدا شده ... حضرت ابوالبشر آدم صلي الله عليه و آله در مقام راست ربنا ظلمنا انفسنا ... مي گفتي و حضرت موسي عليه السلام در وادي ايمن در مقام عشاق ناله و مناجات کردي و حضرت يوسف عليه السلام در قعر چاه و زندان به مقام عراق گريستي و ...

تعريف مقام
در اصطلاح موسيقي به مجموعه ي اصواتي که بين يک نت و تکرار آن (جواب) با ترتيب معين قرار دارد مقام گفته مي شود.

تعريف نغمه
نغمه در لغت، عبارت از صدايي موسيقايي است که خالي از کلام و حرف باشد. در اصطلاح موسيقي نغمه در اين معاني به کار رفته است: هر صداي موسيقايي (Sing)، ملودي (Melody)، در مقابل هارموني (Harmony) موسيقي چند صدايي، مقام اصلي (Gamme)، مقام فرعي يا مشتقات يک مقام اصلي (گوشه) همچون نغمه شوري از مقام بيات، نغمه هزام از مقام سيکا و يا نغمه نکريز از مقام نهاوند.

تعريف لحن
لحن در تلاوت قرآن، کيفيتي است که از استفاده صحيح و مطلوب مقامات و نغمات عربي براي ارايه آيات قرآن کريم بر اساس اصول و مباني مربوط حاصل مي آيد.

مقامات اصلي و تعداد آن
1. مقام راست
2. مقام بياتي
3. مقام صبا
4. مقام سيکاه (سه گاه)
5. مقام حجاز
6. مقام نهاوند
7. مقام عجم (ماهور ـ راست پنجگاه در موسيقي ايراني و گام ماژور در موسيقي غرب)
8. مقام کُرد
9. مقام نوا
10. مقام جهارکاه (چهارگاه)
در موسيقي مقامي عرب تعداد مقامات اصلي و فرعي (گوشه ها) بالغ بر سيصد است.

شناخت علمي مقامات عربي
مقام هايي که بر روي درجه DO (راست) قرار دارند:
1. مقام راست
2. مقام سوزناک
3. مقام حجازکار
4. مقام نهاوند
5. مقام نکريز

مقام هايي که بر روي درجه Re (دوکا) قرار دارند:
6. مقام بياتي
7. مقام کرد
8. مقام حسيني
9. مقام شوري
10. مقام عشّاق مصري
11. مقام صبا
12. مقام صبا زمزم
13. مقام حجاز
14. مقام شاهناز

مقام هايي که بر روي درجه mi (سيکاه) قرار دارند:
15. مقام سيکاه
16. مقام هزام

مقام هايي که بر روي درجه Fa (جهارکاه) قرار دارند:
17. مقام جهارکاه

مقام هايي که بر روي درجه Si (قرار) استقرار يافته اند:
18. مقام عجم عُشِيران
19. مقام بستنکار
20. مقام عراق

در موسيقي مقامي ايران با نام ماهور و در موسيقي غرب به گام ماژور نامبردار است. داراي مقامات فرعي همچون عجم عشيران، چهارگاه، سوز دل آرا و شوق افزا مي باشد. نغمه اي شاد و شادي آور امّا نه به طور مطلق. بسيار اتفاق مي افتد که مقام صبا و عجم را با هم ترکيب مي کنند که خود حاوي معاني بديعي مي شود.
وجود ارتباط و تطابق مضامين آيات قرآني با نغمات و مقامات گرچه به قول برخي از اساتيد ما اين امر کليت ندارد و حالتي که قاري به مقام و نغمه مي دهد، آن مقام را شاد و فرح زا و يا محزون و غمگنانه مي کند، امّا رعايت تناسب و ارتباط ميان مقام و موضوع آيه خودکاري هنري است. با شناخت حالت هر مقام و موضوعات آيات و تناسب آنها با يکديگر و رعايت اين تناسب، تلاوت قاري قرآن علاوه بر بيان لفظي، بيان تصويري پيدا مي کند، اين بيان يکي از مصاديق اعجاز لفظي قرآن است و تنها هنري که مي تواند آن را به عرصه ظهور بياورد، هنر قرائت است. تلاوتي که در آن، اين تناسب رعايت نشود، تلاوتي بي روح است و گاهي اوقات بي معني. مثلاً اگر آيه شريفه خذوه فغلوه ثم الجحيم صلّوه که در مورد اهل عذاب است و انسان با قدري تأمّل و انديشه در آيه، از فرط تأثّر و اندوه گريان خواهد شد، با نغمه اي شاد و فرح فزا و شوق افزا (همچون مقام نهاوند) خوانده شود، چنان بي معني و ناسازگار است که قاري و مُستمع با فکر و صاحب ذوق را به درد مي آورد.

1. مضامين متناسب با اجراي مقام راست
نشانه هاي عظمت پروردگار، هدايت تکويني و تشريعي، آفرينش آسمان ها و زمين، بيان حقايق و معارف، نشانه هاي تجلّي انوار الهي در جهان، بيان و ابلاغ اسماء و صفات الهي، بيان ابلاغ نبوت و امامت، نشانه هاي الهي و

2. مضامين متناسب با اجراي مقام بيات
مقام بيات يکي از مقام هاي بسيار زيبا، حُزن انگيز و داراي لطافتي خاص است، در بيشتر مضامين کاربرد دارد همچون نزول عذاب الهي بر ناسپاسان و کافران، آيات منسوب به جهنم، لطافت و زيبايي اخلاق الهي و حُزن از عدم تزکيه نفس، عشق به لقاء الله، محبت و عشق به ايمان و حُزن از نبودن در زمره مؤمنين، عنايت حق تعالي نسبت به هدايت بندگانش، لطف و رحمت رسول اکرم، زيبايي و لطافت توحيد، حُزن از عدم معرفت

3. مضامين متناسب با اجراي مقام صبا
توصيف جهنم، فرجام کار مجرمان در روز قيامت، خوف از حساب و کتاب و آلام محشر، حياء از لقاء الله به جهت معصيت، غم و اندوه و ترس از عذاب، انذار و بيدار باش، خوف از عذاب الهي و ...

4. مضامين متناسب با اجراي مقام سه گاه
شادي اهل بهشت، شادي و سرور اهل ايمان، شادي از معرفت آيات ربّاني و ...

5. مضامين متناسب با اجراي مقام عجم
در موسيقي مقامي ايران با نام ماهور و در موسيقي غرب به گام ماژور نامبردار است. داراي مقامات فرعي همچون عجم عشيران، چهارگاه، سوز دل آرا و شوق افزا مي باشد. نغمه اي شاد و شادي آور امّا نه به طور مطلق. بسيار اتفاق مي افتد که مقام صبا و عجم را با هم ترکيب مي کنند که خود حاوي معاني بديعي مي شود.

6. مضامين متناسب با اجراي مقام نهاوند
سرور از معرفت حق تعالي، لذت ايمان به نبوت و امامت خاصه، لذت و بهجت عبادت، لذت نعيم و پاداش اخروي، زيبايي و لطافت ايمان، اميد و انتظار رحمت الهي، توصيف اهل بهشت، پيروزي، نصرت و سعادت مؤمنان و ...

7. مضامين متناسب با اجراي مقام کرد
اين مقام از الحان بسيار حزين مي باشد که در موسيقي مقامي عرب نيز از اين مقام زياد استفاده مي شود. شباهت زيادي با مقام بيات دارد، به گونه اي که برخي آن را گوشه اي و مشتقي از مقام بيات مي دانند.

8. مضامين متناسب با اجراي مقام حجاز
سرور و لذت رعايت اخلاق الهي، بشارت به اهل ايمان، عشق به حق تعالي در اثر معرفت او.

Warning: include(../footer.php): failed to open stream: No such file or directory in D:\Hosting\Ommolketab.ir\public_html\lin-learning\7.2.1.php on line 156

Warning: include(): Failed opening '../footer.php' for inclusion (include_path='.;C:\php\pear') in D:\Hosting\Ommolketab.ir\public_html\lin-learning\7.2.1.php on line 156